Collectieve actie

Gebruikers van algemene voorwaarden dienen behalve met acties van individuele wederpartijen tegen hun algemene voorwaarden ook rekening te houden met de mogelijkheid van een collectieve actie tegen de door hen gebruikte algemene voorwaarden. Bedingen in algemene voorwaarden kunnen namelijk zonder dat er sprake is van een concreet geschil getoetst worden op initiatief van een representatieve belangenorganisatie (art. 6:240).

Voordat de betreffende bevoegde rechtspersonen (belangenorganisaties) hun vordering aan de bevoegde rechter, het Gerechtshof te 's-Gravenhage (art. 6:241), kunnen voorleggen dienen zij vooraf in overleg te treden met de betreffende gebruiker (art. 6:240 lid 4). Een collectieve actie kan leiden tot een zogenaamde declaratoire uitspraak (art. 6:240 lid 1), welke echter kan worden aangevuld met nevenvorderingen, te weten (art. 6:241 lid 3):

1. een verbod van het gebruik van het door een uitspraak getroffen beding of het bevorderen daarvan;

2. een gebod om een aanbeveling of het gebruik daarvan te herroepen;

3. een veroordeling tot het openbaar (laten) maken van de uitspraak.

Zie nader: L.J.H. Mölenberg, Het collectief actierecht voor consumentenorganisaties op het terrein van de algemene voorwaarden (diss), Arnhem 1995.

Voor collectieve verbodsacties bij grensoverschrijdende consumentenbelangen op Europees niveau is de Richtlijn 98/27 van 19 mei 1998 betreffende het doen staken van inbreuken in het raam van de bescherming van consumentenbelangen totstandgekomen. Deze heeft, voorzover de wetgever implementatie nodig achtte, onder meer tot aanpassing van de artikelen over collectieve acties in het Burgerlijk Wetboek geleid (zie artt. 3:305a, 3:305c, 6:240 lid 4 en 6).